Հայ-գերմանական հնագիտական խումբը հայտնաբերել է Հայաստանում 4-րդ դարի ամենահին եկեղեցին, հայտնում է Մյունստերի համալսարանը
Հայ-գերմանական հնագիտական խումբը հայտնաբերել է Հայաստանում 4-րդ դարի ամենահին եկեղեցին, հայտնում է Մյունստերի համալսարանը
Հնագետները հայտնաբերել են Հայաստանի ամենահին եկեղեցին, հայտնում է Մյունստերի հեղինակավոր համալսարանը։ Գերմանիայի հինգերորդ ամենամեծ համալսարանը փոխանցում է իր տեղեկատվությունը հայ-գերմանական հնագիտական խմբի համատեղ և եզակի հնագիտական պեղումների մասին։ Դրանք ներկայացված են «Հայ-գերմանական թիմի համատեղ հայտնագործությունը հնագույն Արտաշատա քաղաքում» հոդվածում։
Հայաստանի Գիտությունների ակադեմիայի և Գերմանական Մյունստերի համալսարանի հնագետները հնագույն Արտաշատա քաղաքում հայտնաբերել են նախկինում անհայտ վաղ քրիստոնեական եկեղեցու մնացորդներ։
Հայտնաբերվածը ութանկյուն շինություն էր՝ թեւերը խաչի պես փռված։ Տեղեկությունը ապահովվում է լուսանկարներով և բացառիկ նյութերով Մյունստերի հեղինակավոր գերմանական համալսարանից, որը գեոինֆորմատիկայի և աշխարհագրական տեխնոլոգիաների առաջատար կենտրոններից է։ Այս համալսարանի մասնագետներն այս պահին հայ հնագետների հետ պեղումներ են անում Արարատի մարզում՝ Խոր Վիրա քաղաքի մոտ։
«Հայ-գերմանական թիմի համատեղ հայտնագործությունը հնագույն Արտաշատա քաղաքում» վերտառությամբ հոդվածում մեջբերում է Մյունստերի համալսարանի պրոֆեսոր Ախիմ Լեյթենբերգերը, ըստ որի.
Հայ-գերմանական Artaxata հնագիտական նախագծի վրա աշխատող թիմը հայտնաբերել և պեղել է եկեղեցու առանձին հատվածներ և ուսումնասիրել եկեղեցին՝ օգտագործելով երկրաֆիզիկական մեթոդները: 4-րդ դարով թվագրվող շինությունը երկրի ամենահին եկեղեցին է, որն ունի հնագիտական գրառումներ՝ վաղ քրիստոնեության վառ վկայությունը Հայաստանում։
Լուսանկարները : https://www.armenews.com/spip.php?page=article&id_article=120149
Համալսարանի հոդվածում անդրադառնում է նաեւ Հայաստանի ԳԱԱ պրոֆեսոր Մկրտիչ Զարդարյանին։
«Մինչև այժմ ութանկյուն եկեղեցիները հայտնի չէին այստեղ, բայց մենք դրանք լավ գիտենք Միջերկրական ծովի արևելյան մասում, որտեղ դրանք առաջացել են մ.թ. 4-րդ դարում»,- ասում է նա։
Արարատյան դաշտում պեղումների ժամանակ հայտնաբերված եկեղեցու կառուցվածքը տիպաբանորեն համապատասխանում է պալեոքրիստոնեական համալիրներին։ Խաչի կառուցվածքում հետազոտողները հայտնաբերել են նաև փայտե հարթակների մնացորդներ, որոնք, ըստ ռադիոածխածնային թվագրման, թվագրվում են քրիստոնեական դարաշրջանով: Դրանք թվագրվում են 4-րդ դարի կեսերից։ Ութանկյուն կառույցի տրամագիծը մոտավորապես 30 մետր է, այն ուներ պարզ շաղախված հատակ և հախճապակյա սալիկներ։ Իսկ մարմարի գտածոները ցույց են տալիս, որ կառույցը առատորեն զարդարված է եղել Միջերկրական ծովից բերված այս նյութով։
Գերմանահայ թիմը սեպտեմբերից Հայաստանում է «Արտաքսատա» (AGAP) նախագծով։ Մյունսթերի համալսարանը, որի հնագետները ներգրավված են այս նախագծում, տեղեկացնում են, որ խումբը կշարունակի պեղումները և հույս ունի փաստագրել նոր հայտնագործությունները, ինչպես նաև պարզել, թե ում է նվիրված այս եկեղեցին։
Հոդվածում ներկայացվում է. «Գանձարանը գտնվում է այն տարածքում, որտեղ, ըստ ավանդույթի, բանտում է եղել Գրիգոր Լուսավորիչը՝ նախքան 301 թ. Հայոց թագավոր Տրդատ III-ի կողմից քրիստոնեության ընդունումը։ Այսպիսով, Հայաստանը դարձավ առաջին քրիստոնյա պետությունն աշխարհում։ Նորահայտ եկեղեցուց շատ փոքր հեռավորության վրա է գտնվում Խոր Վիրապի միջնադարյան վանքը, որը հիշեցնում է այս ավանդույթը։
Ըստ ակադեմիական հոդվածի՝ Արտաշատան եղել է Արտաշատյան դինաստիաների հայկական թագավորության մայրաքաղաքը։ Քաղաքը հելլենիստական ժամանակաշրջանում դարձել է կարևոր մետրոպոլիա և եղել է Հայաստանի թագավորության մայրաքաղաքը գրեթե վեց դար։
2018 թվականից հայ-գերմանական հետազոտական թիմը ուսումնասիրում է հելլենիստական Արտաշատա մետրոպոլիան Արարատյան դաշտում։ Հնագույն քաղաքի հնագիտական պեղումների ծրագիրը ֆինանսավորվում է Գերմանական հետազոտությունների հիմնադրամի և ՀՀ ԳԱԱ-ի կողմից։
Գրիգոր Ամիրզայեան
Սերժ Թաթեոսյան 13.10.2024 Աղբյուրը` Armenews
