Réflexion no 5 - La Liberté (Il n'est pas de liberté sans la justice) Մտորում թիվ 5 - Ազատություն (Առանց արդարության չկա ազատություն)

Réflexion no 5 - La Liberté (Il n’est pas de liberté sans la justice)

Il est difficile d edéfinir la liberté, car elle renvoie à une expérience, voire à un sentiment : si j’ai le sentiment d’être libre, que m’importe qu’un théoricien m’explique qu’en réalité je ne suis pas ? Il pourrait plutôt s’agir ici de démasquer les illusions et les impostures de la liberté, de déceler ce que la liberté n’est pas. Car vouloir n’est pas pouvoir,,,

Nous attribuons faussement le qualificatif de « libre » à un homme agissant sans entrave et en toute

impunité. C’est même, selon Platon, ce qui nous fascine tant chez le tyran, que nous désavouons pourtant moralement. Il symbolise celui qui ose accomplir ce que nous n’oserons pas réaliser. Or le tyran est esclave de lui-même, poursuit Platon : il est esclave de ses terreurs, de peur d’être trahi, et de ses désirs insatiables. Il est entouré d’ailliés envieux, perfides, sans réels amis. Son âme n’est jamais au repos, soucieuse de conserver le pouvoir et de continuer à faire illusion sur le peupe. A la mondre trahison de l’un de ses proches, il s’écroule.

Ni déterminés par le destin, tels des marionnettes, ni aussi libre que nous l’imaginons, la liberté ne réside en fait pas là où nous la plaçons. L’enfance la situe dans l’absence totale d’entrave. Une fois adultes, nous comprenons que nous avons à composer avec le libre arbitre et la contrainte. Faute de quoi, « les hommes sont conscients de leurs désirs et ignorants des causes qui les déterminent ». Telle la pierre qui chute en ligne droite dans le vide, en raison de la loi de la gravitation, et qui s’imaginerait choisir de tomber. La seule liberté dont nous jouissons est la décision d’assumer une contrainte, ainsi transcendée.

Excepté le cas où une société est gouvernée par des lois injustes, l’obéissance à la loi nous évite d’avoir à nous soumettre à la tyrannie de tous,,, Elle permet la jouissance et l’excercice de notre liberté. C’est pourquoi nous ne devons pas confondre l’indépendance et la liberté : La première autorise tous les excès au mépris du respect d’autrui ; là où la seconde consiste à ne dominer personne et à n’être pas soumis au bon vouloir des autres. « Quiconque est maître ne peut être libre, et régner c’est obéir », (Jean-Jacques Rousseau). Car « tout maître a des préférences, et la loi n’en a jamais », elle est impartiale. Il n’est donc pas de liberté sans la justice.

Մտորում թիվ 5 - Ազատություն (Առանց արդարության չկա ազատություն)

Դժվար է սահմանել ազատությունը, քանի որ այն վերաբերում է փորձին, նույնիսկ զգացմունքին. եթե ես ազատ լինելու զգացողություն ունեմ, ինձ համար ի՞նչ նշանակություն ունի, եթե տեսաբանն ինձ բացատրի, որ իրականում ես այդպիսին չեմ: Այստեղ ավելի շուտ կարող է լինել ազատության պատրանքներն ու կեղծիքները քողազերծելու, ազատությունը չեղածը բացահայտելու հարցը: Որովհետև ուզելը չկարողանալն է,,,


Մենք «ազատ» տերմինը կեղծ կերպով վերագրում ենք անխոչընդոտ և լիարժեք գործող մարդուն
անպատժելիություն. Նույնիսկ, ըստ Պլատոնի, դա այն է, ինչ մեզ այդքան գրավում է բռնակալի մեջ, որին մենք, այնուամենայնիվ, բարոյապես մերժում ենք: Այն խորհրդանշում է նրան, ով համարձակվում է հասնել նրան, ինչ մենք չէինք համարձակվի հասնել։ Բայց բռնակալն ինքն իր ստրուկն է, շարունակում է Պլատոնը. նա ստրուկ է իր սարսափների, դավաճանվելու վախի և իր անհագ ցանկությունների։ Նա շրջապատված է նախանձ, դավաճան դաշնակիցներով՝ առանց իսկական ընկերների: Նրա հոգին երբեք չի հանգստանում, ձգտում է պահպանել իշխանությունը և շարունակել պատրանքներ ստեղծել ժողովրդի վրա։ Իր սիրելիներից մեկի բացահայտ դավաճանության ժամանակ նա փլուզվում է:

Ո՛չ ճակատագրով է որոշվում, ինչպես խամաճիկները, և ո՛չ էլ այնքան ազատ, որքան մենք պատկերացնում ենք, ազատությունն իրականում չի բնակվում այնտեղ, որտեղ մենք այն դնում ենք: Մանկությունը նրան դնում է խոչընդոտների իսպառ բացակայության մեջ: Որպես չափահաս, մենք հասկանում ենք, որ մենք պետք է գործ ունենանք ազատ կամքի և կաշկանդվածության հետ: Հակառակ դեպքում, «մարդիկ գիտակցում են իրենց ցանկությունները և անտեղյակ են այն պատճառներից, որոնք որոշում են դրանք»: Ինչպես այն քարը, որն ուղիղ գծով ընկնում է վակուումում, ձգողականության օրենքի պատճառով, և որն իրեն պատկերացնում է, որ ընտրում է ընկնել: Միակ ազատությունը, որը մենք վայելում ենք, որոշումն է ստանձնել որևէ սահմանափակում, որն այդպիսով գերազանցվել է:


Բացառությամբ այն դեպքերի, երբ հասարակությունը կառավարվում է անարդար օրենքներով, օրենքին հնազանդվելը խանգարում է մեզ ենթարկվել բոլորի բռնակալությանը, այն թույլ է տալիս վայելել և կիրառել մեր ազատությունը: Ահա թե ինչու մենք չպետք է շփոթենք անկախությունն ու ազատությունը. որտեղ երկրորդը բաղկացած է ոչ մեկին չտիրապետելուց և ուրիշների բարի կամքին չենթարկվելուց: «Ով տերն է, չի կարող ազատ լինել, և թագավորելը նշանակում է հնազանդվել» (Ժան-Ժակ Ռուսո): Քանի որ «յուրաքանչյուր վարպետ ունի նախապատվություններ, իսկ օրենքը երբեք չունի», այն անաչառ է: Ուստի չկա ազատություն առանց արդարության:

Serge tateossian le 26/07/2024