VARTAVAR LA FÊTE DE L’EAU EN ARMÉNIE - ՋՐԻ ՓԱՌԱՏՈՆԻ ԱԿՄՈՒՆՔԸ ՀԱՅԱՍՏԱՆՈՒՄ - 24 juillet 2022

Photo - Jonathan Lacôte

LES ORIGINES DE LA FÊTE DE L’EAU EN ARMÉNIE

Légende païenne

Le terme « Vardavar » découlerait du mot arménien « Vard » qui signifierait « rose » pour certains, et « eau » pour d’autres. L’expression, en elle-même, « Vardavar » pourrait se traduire selon l’expression se « couvrir de roses » et dans d’autres cas, « se couvrir d’eau ». Son origine et sa traduction exacte sont encore assez méconnues c’est pourquoi les interprétations peuvent différer. Malgré les équivoques du terme « Vardavar », l’eau, symbole de l’amour, et les roses, sont deux éléments étroitement liés dans la culture arménienne, notamment lors de la Fête de l’eau.

Une des origines possibles de Vardavar remonte à l’Antiquité et serait associée à Astghik, déesse païenne de l’amour et de la beauté, de l’eau et de la fertilité. Selon la légende, Astghik aurait été enlevée par Yahvan, dieu du royaume souterrain, répandant les ténèbres sur Terre. Sauvée par Vahagn, dieu du feu, Astghik répandit des roses afin de faire renaître l’amour et chasser les ténèbres pour toujours de la surface de la Terre.

Jusqu’à une époque récente et à la période de la floraison des roses, les Arméniens honoraient la déesse de l’amour en s’aspergeant d’eau. A la fin de la cérémonie religieuse, les mages aspergeaient les présents d’eau bénite. Puis, la déesse Astghik recevait, en offrande, les premiers épis de blé muris en Juillet, dans l’espoir que les champs ne soient pas abîmés par la grêle ou décimés par les sauterelles.

Au cœur des hautes montagnes, à plus de 3000 mètres d’altitude, les archéologues ont découvert de très grandes sculptures près des sources d’eau, appelées « vichap ». Poisson ou animal mythologique à tête de taureau, ces animaux ressemblent aux protecteurs et aux gardiens de l’eau à l’époque païenne.

L’influence chrétienne\

\

En 301 après J-C, une  fois proclamée Etat, l’Arménie a vécu une destruction massive de tous les monuments relevant de la religion précédente, ainsi que le bannissement de tous les symboles de la culture païenne. Cependant les vestiges de cette ancienne culture – où les éléments de la nature, l’eau, le feu, la terre et l’air, avaient une place particulière – ont survécu à travers le temps et les interdits.

C’est ainsi que la Fête de l’Eau s’est christianisée. Dans un premier temps l’Eglise Arménienne s’est appropriée cette fête populaire en souvenir du Déluge et des colombes de Noé. Puis, pendant le règne de St Grégoire Ier l’Illuminateur, Vardavar fut associée à la Transfiguration du Christ. La Transfiguration représente une étape importante dans la religion chrétienne. Le Christ aurait changé l’aspect de son visage, dévoilant son caractère divin aux apôtres.

A partir de ce moment, St Grégoire Ier l’Illuminateur fit de Vardavar, la Fête de l’Eau ou encore la Fête de la Transfiguration, une des fêtes religieuses les plus importantes d’Arménie et fut incluse dans le calendrier chrétien.

Ce rite Arménien s’est nourrit de légendes et de croyances au cours du temps et de la culture arménienne. Dans la tourmente religieuse, cette tradition a néanmoins perduré et continuera de perdurer, symbole de l’amour et de la joie de vivre.

-—————————————-

LES TRADITIONS DE VARDAVAR

La Fête de Pâques inaugure toute une série de fêtes religieuses et laïques qui illuminent le Printemps, l’Eté et l’Automne : La Pentecôte, Vardavar (la Fête de l’Eau), l’Ascension (La bénédiction du raisin), le Festival de la Tolma (le plat national arménien), le Festival des Barbecues, la Fête du Vin et la Fête d’Erevan. La célébration de ces fêtes représente un mélange de traditions païennes et chrétiennes, en mêlant mode de vie moderne et traditionnel.

De nos jours, la Fête de l’Eau dure 3 jours et a lieu 14 semaines après Pâques. En conséquence, la date de l’événement varie d’une année sur l’autre. Vardavar est célébrée un dimanche de juillet donnant lieu à des jeux d’eau dans tout le pays, toujours dans la joie et la bonne humeur. Après la messe, les Arméniens, sans distinction aucune, s’arrosent avec des seaux, des cruches, des bouteilles et autre récipient. Un vrai spectacle de réjouissance et d’allégresse, mêlant les rires des enfants à ceux des adultes !

La cérémonie de la bénédiction de l’eau accompagne aussi la célébration de Noël en Arménie : l’eau est posée sur l’autel dans des marmites volumineuses avant la messe. A la fin de la messe, elle est bénite puis distribuée aux personnes présentes.

N’hésitez donc pas à vous joindre à la fête si vous planifiez un voyage en Arménie en Juillet ! Et vous pouvez imaginer que par la chaleur de Juillet, la fraîcheur de l’eau est des plus appréciables !**\

ՋՐԻ ՓԱՌԱՏՈՆԻ ԱԿՄՈՒՆՔԸ ՀԱՅԱՍՏԱՆՈՒՄ\

\

հեթանոսական լեգենդ«Վարդավառ» տերմինն առաջացել է հայերեն «Վարդ» բառից, որը ոմանց համար նշանակում է «վարդ», ոմանց համար՝ «ջուր»: «Վարդավառ» արտահայտությունն ինքնին կարող է թարգմանվել որպես «վարդերով ծածկվել», իսկ այլ դեպքերում՝ «ջրով ծածկվել»։ Նրա ծագումը և ճշգրիտ թարգմանությունը դեռևս բավականին անհայտ են, այդ իսկ պատճառով մեկնաբանությունները կարող են տարբեր լինել: Չնայած «Վարդավառ» տերմինի երկիմաստություններին, ջուրը, սիրո խորհրդանիշը և վարդերը, երկու սերտորեն կապված տարրեր են հայ մշակույթում, հատկապես տոնի ժամանակ: մի քիչ ջուր.**


Վարդավառի հավանական սկզբնաղբյուրը գալիս է հնություն և ենթադրվում է, որ կապված է սիրո և գեղեցկության, ջրի և պտղաբերության հեթանոս աստվածուհի Աստղիկի հետ: Ըստ ավանդության՝ Աստղիկին առևանգել է ստորգետնյա թագավորության աստված Յահվանը՝ խավար տարածելով երկրի վրա։ Փրկված կրակի աստված Վահագնից՝ Աստղիկը վարդեր է փռել՝ սերը կրկին վառելու և խավարը հավիտյան հալածելու Երկրի երեսից:**

Հայերը մինչև վերջին ժամանակները և վարդերի ծաղկման շրջանը հարգում էին սիրո աստվածուհուն՝ իրենց վրա ջուր ցողելով։ Կրոնական արարողության ավարտին մոգերը սուրբ ջրով ցողեցին նվերները։ Այնուհետև Աստղիկ դիցուհին հուլիս ամսին որպես ընծա ստացավ հասած ցորենի առաջին հասկերը, այն հույսով, որ արտերը կարկուտից չեն վնասվի և մորեխների կողմից չեն խլվի։

Բարձր լեռների սրտում՝ ծովի մակարդակից ավելի քան 3000 մետր բարձրության վրա, հնագետները ջրի աղբյուրների մոտ շատ մեծ քանդակներ են հայտնաբերել, որոնք կոչվում են «վիչապ»։ Ձուկ կամ առասպելական ցլի գլխով կենդանի, այս կենդանիները նման են հեթանոսական ժամանակներում ջրի պաշտպաններին և պահապաններին:**


Քրիստոնեական ազդեցություն
301 թվականին, երբ ժամանակին պետություն հռչակվեց, Հայաստանը ենթարկվեց նախկին կրոնին պատկանող բոլոր հուշարձանների զանգվածային ոչնչացմանը, ինչպես նաև հեթանոսական մշակույթի բոլոր խորհրդանիշների վտարմանը: Այնուամենայնիվ, այս հնագույն մշակույթի մնացորդները, որտեղ բնության տարրերը՝ ջուրը, կրակը, հողը և օդը, առանձնահատուկ տեղ ունեին, պահպանվել են ժամանակի և արգելքների միջով:


Ահա թե ինչպես է քրիստոնեացվել Ջրի տոնը։ Սկզբում հայ եկեղեցին յուրացրել է այս ժողովրդական տոնը՝ ի հիշատակ Ջրհեղեղի և Նոյի աղավնիների։ Այնուհետև Սուրբ Գրիգոր Ա Լուսավորչի օրոք Վարդավառը կապվում է Քրիստոսի Պայծառակերպության հետ։ Պայծառակերպությունը քրիստոնեական կրոնի կարևոր փուլն է: Քրիստոսը կփոխեր իր դեմքի տեսքը՝ առաքյալներին բացահայտելով իր աստվածային բնավորությունը:**
Այդ պահից Սուրբ Գրիգոր Ա Լուսավորիչը դարձրեց Վարդավառը՝ Ջրի տոնը կամ Պայծառակերպության տոնը՝ Հայաստանի կարևորագույն կրոնական տոներից մեկը և ներառվեց քրիստոնեական օրացույցում։
Հայկական այս ծեսը ժամանակի ընթացքում սնվել է լեգենդներով ու հավատալիքներով ու հայկական մշակույթով։ Կրոնական թոհուբոհի մեջ այս ավանդույթը, այնուամենայնիվ, դիմացել է և կշարունակի հարատևել՝ սիրո և ապրելու ուրախության խորհրդանիշ:

—————————————–**


ՎԱՐԴԱՎԱՌ ԱՎԱՆԴԱՊԵՏՆԵՐ
Զատկի տոնը բացում է կրոնական և աշխարհիկ տոների մի ամբողջ շարք, որոնք լուսավորում են գարունը, ամառը և աշունը. Հոգեգալստյան, Վարդավառի (Ջրի տոն), Համբարձման (Խաղողօրհնեք), Տոլմայի փառատոնը (Հայկական ազգային ուտեստ), Խորովածի փառատոնը: , Գինու փառատոն եւ Երեւանյան փառատոն. Այս տոների տոնակատարությունը ներկայացնում է հեթանոսական և քրիստոնեական ավանդույթների խառնուրդ՝ միախառնելով ժամանակակից և ավանդական ապրելակերպը:**

Մեր օրերում Ջրի փառատոնը տեւում է 3 օր եւ տեղի է ունենում Զատիկից 14 շաբաթ անց։ Արդյունքում, միջոցառման ամսաթիվը տարեցտարի տարբերվում է: Վարդավառը նշվում է հուլիսյան կիրակի օրը, որը սկիզբ է դնում ջրային խաղերին ամբողջ երկրում՝ միշտ ուրախությամբ և հումորով: Պատարագից հետո հայերը, առանց խտրության, իրար ջրում են դույլերով, սափորներով, շշերով և այլ տարաներով։ Ուրախության և ուրախության իսկական տեսարան՝ երեխաների ծիծաղը միախառնելով մեծերի ծիծաղը:**


Ջրօրհնեքի արարողությունն ուղեկցվում է նաև Հայաստանում Սուրբ Ծննդյան տոնակատարությանը. պատարագից առաջ ջուրը դնում են զոհասեղանի վրա մեծ կաթսաների մեջ։ Պատարագի ավարտին այն օրհնվում է, ապա բաժանվում ներկաներին։**

Այնպես որ, մի հապաղեք միանալ զվարճությանը, եթե պլանավորում եք հուլիսին մեկնել Հայաստան: Եվ դուք կարող եք պատկերացնել, որ հուլիսյան շոգին ամենից ողջունելի է ջրի զովությունը:**


Serge Tateossian – le 24/juillet/2022 Evreux - Source : Vision du Monde**